Blog Layout
De kracht van de introvert
Mariëlle Boersen • 17 maart 2017
Mensen die hun mond houden, worden niet gehoord. Het klinkt logisch. Besluiten worden in het algemeen genomen door te volgen wat het hardst geroepen wordt. Ongeacht of dit een goed idee is. Door niet te luisteren naar personen die niet direct op de voorgrond springen, missen we een essentiële invloed, de kracht van de introvert.
De westerse wereld wordt gedomineerd door de extraverte mens. De mens die tegelijkertijd kan praten en denken en daardoor steeds net iets sneller en meer nadrukkelijk aanwezig is dan de introverte mens. De extraverte mens handelt alvorens na te denken en is vaak meer gevoelig voor verleidingen als geld en status. De bankencrisis wordt wel eens toegeschreven aan de extraverte mens die weigerde te luisteren naar de kritische geluiden van de introverte mens die nadacht over de consequenties van bepaalde financiële constructies en zich zorgen maakte. 'Ach, je moet niet zo moeilijk doen.' 'Zonder risico geen winst.' De gevolgen zijn duidelijk.
Jarenlang probeert men de introverte mens te veranderen in een extravert persoon. Alsof het natuurlijke gedrag van de introvert niet goed is. Als je de introvert extravert wilt maken, ga je voorbij aan zijn kwaliteiten, zoals: onafhankelijk denken, scherp observeren, zich kunnen verplaatsen in een ander, rustig en bescheiden zijn, goed kunnen luisteren, verbeeldingskracht, intelligentie en creativiteit. Kwaliteiten die je niet wilt missen, zeker niet als er belangrijke beslissingen genomen moeten worden.
Introversie is niet hetzelfde als verlegenheid. Verlegenheid is angst voor sociale afkeuring. Introversie is een voorkeur voor omgevingen die niet te prikkelend zijn. Vaak worden deze begrippen verward, zeker ook omdat de introvert regelmatig geconfronteerd wordt met kritiek op zijn natuurlijke staat van zijn, zijn rustige contemplatie, en derhalve sociale afkeuring verwacht.
Bij beoordelingen hoort de introvert steevast dat hij zichzelf vaker moet laten zien en horen. Iets dat de introvert vertaalt als geschreeuw om niets. Een introvert denkt dat zijn kwaliteiten voor iedereen zichtbaar zijn, dat daar geen extra aandacht voor nodig is. Omdat hij zelf ook de kwaliteiten van een ander ziet, zonder dat de ander hierover in de wandelgangen hoeft te roepen.
Introversie is niet veranderbaar, het wordt gezien als een van de meest stabiele karaktertrekken. Carl Jung schreef al over introversie en extraversie en ook in de big five van persoonlijkheidskenmerken wordt de introversie/extraversie dimensie gezien als een fundamenteel kenmerk waarop mensen kunnen verschillen.
Een introvert krijgt energie door zich naar binnen te keren, in zijn eigen wereld, om na te denken, zaken op een rij te zetten en zich zo weer op te laden. Een extravert krijgt energie door zich naar buiten te keren, onder de mensen te zijn en acties te ondernemen. Een extravert wordt blij van shoppen en daarna van feest naar feest hoppen. Een introvert vindt dit doodvermoeiend, is snel overprikkeld. Een introvert houdt wel van het gezelschap van mensen, maar heeft tijd nodig al deze indrukken te verwerken. Bij teveel prikkels raakt de introvert geagiteerd, wordt vergeetachtig, verliest zijn concentratie en kan niet meer denken.
Extraverten praten liever dan dat ze luisteren. Koetjes en kalfjes, small talk, borrelpraat? Geen probleem. Introverten luisteren juist meer dan dat ze praten en houden meer van diepgang, liefst in wat kleiner gezelschap. Een extravert bepaalt al pratend zijn mening. Een introvert vindt dat hij pas genoeg weet om een mening te vormen als hij bijna alles van een onderwerp weet. Hij wacht tot zijn mening gevraagd wordt, wil niemand onnodig lastig vallen en vindt het onbeleefd iemand te onderbreken. Een introvert zegt alleen iets als hij vindt dat het van belang is of als hij het hartgrondig met iemand oneens is. Hij bereidt zich voor voordat hij iets gaat zeggen en is daardoor trager en bedachtzamer.
Bij het spreken zullen introverten eerder oogcontact vermijden, omdat ze zich zo beter kunnen concentreren op wat ze denken. Bij het luisteren kijken ze een ander wel aan. Extraverten kijken een ander juist aan als ze praten, om te zien hoe deze reageert. Bij het luisteren vermindert bij hen het oogcontact omdat extraverten willen zien wat er in de omgeving gebeurt.
Zo'n één op de drie mensen is introvert, een stille, bescheiden adviseur. Een introvert zal er niet snel voor kiezen aandacht voor zijn standpunt te vragen of in het middelpunt van belangstelling te staan. En dat is een gemiste kans. De andere twee van de drie adviseer ik daarom wat vaker te luisteren naar deze persoon die vaak zinnige dingen te melden heeft. Gun de introvert de tijd om na te denken, nodig hem uit zijn mening te delen. Overschreeuw hem niet, maar geef hem de ruimte en luister naar wat hij te zeggen heeft. De wereld heeft behoefte aan introverte mensen als Angela Merkel, Barack Obama en de Dalai Lama. Laten we wat vaker naar elkaar luisteren. Een mens heeft niet voor niets twee oren en slechts één mond.
Gebaseerd op de boeken Stil van Susan Cain (zie ook haar Ted talk) en Introvert door het leven van Mart Olsen Laney.
De afgelopen maanden heb ik de basis- en vervolgopleiding EMDR gevolgd en inmiddels ben ik begonnen met het toepassen hiervan op cliënten. Wat een fantastische methode! De spanningen die bepaalde traumatische ervaringen automatisch met zich meebrachten, verdwijnen soms al binnen minder dan een half uur! Cliënten kijken me verbijsterd aan als ze moeten constateren dat de spanning die ze eerst nog een acht gaven op een schaal van 10 een paar minuten later verdwenen is. 'Ik voel het niet meer!' Een client liet na afloop zijn tranen lopen en verzuchtte dat dit blije tranen waren. Hij had al zolang met een beladen herinnering gezeten en ineens was de spanning weg. Ook het installeren van hulpbronnen, het via een EMDR methode benadrukken van positieve eigenschappen en ervaringen, heb ik nu al een aantal maal toegepast om het zelfvertrouwen van cliënten in bepaalde situaties te vergroten. Ook die resultaten zijn tot nu toe veelbelovend. EMDR, oftewel Eye Movement Desensitization Reprocessing is een therapievorm waarbij de emotionele lading bij een heftige herinnering vermindert. Het meest bekend is het van de vingerbewegingen die je met je ogen moet volgen. Er zijn echter ook andere methoden zoals de butterfly hug, het tikken op je knieën of het werken met geluiden. EMDR is een beproefde methode voor de behandeling van PTSS (Post Traumatisch Stress Syndroom). Het wordt alom erkend en door vele psychologen toegepast. Toch is het nog een raadsel waarom het werkt. Het vermoeden is dat het te maken heeft met het werkgeheugen dat extra belast wordt door de afleidende vingerbewegingen (of andere stimuli). Ook de bilaterale stimulatie wordt genoemd als mogelijk oorzaak. Zowel je linker- als rechterhersenhelft wordt betrokken als je je ogen een aantal malen, op aangeven van de therapeut, van uiterst links naar uiterst rechts beweegt en weer terug. EMDR wordt dan vergeleken met de REM slaap waarin je ogen ook heen en weer gaan en je vermoedelijk de ervaringen van overdag verwerkt. Wat het ook is, het is geweldig om te ervaren hoe blij mijn cliënten ermee zijn. Ik ga hier mee door!
Een van de mooiste oefeningen in mijn praktijk is die waarin ik een client begeleid met aandacht naar binnen te gaan en te benoemen wat die voelt. Dat wat opgeslagen ligt in het lichaam, mag gezien worden, wil gezien worden, wil erkend worden. Door te benoemen wat je voelt aan lichaamssensaties kan er heling ontstaan. Eugene Gendlin noemde deze lichaamssensaties felt sense. Gendlin is de grondlegger van focussing, de techniek voor het luisteren naar (de wijsheid van) je lichaam. Hij ontdekte dat de felt sense de variabele was die er het meest voor zorgde dat een therapie succesvol was. Zo'n lichaamssensatie kan de kleinste trilling of hapering zijn. Door hier met je aandacht en adembeweging naartoe te gaan, kunnen blokkades opgelost worden. Deze kleine sensaties kunnen ook als richtingsaanwijzer dienen voor je leven. Ze geven aan wat goed voor je voelt en wat niet. Emoties komen en gaan. In het beroemde gedicht van Rumi (1207-1273) zijn in de herberg alle emoties welkom. Ook de zogeheten negatieve emoties hebben je iets te brengen en mogen doorleefd worden. Volgens Jill Bolte Taylor, neurowetenschapper, zijn emoties chemisch gezien na 90 seconden weer uit ons lichaam verdwenen. Emoties die niet erkend worden, blijven echter vastzitten. Als je niet mag huilen, zitten de tranen nog in je. Als je niet boos mag zijn, zit de woede nog in je. Door deze emoties alsnog te doorvoelen, de pijn aan te kijken, kunnen ze verdwijnen en word je geheeld. Het geven van woorden aan de kleinste sensaties kan leiden tot 'rare' gesprekken. Zo kunnen cliënten het hebben over een kleerhanger in hun schouders, kauwgom in hun vezels, een stoeptegel op het hart. Dit is symboliek voor het gevoel dat iemand mogelijk al tijden heeft, maar waar nooit aandacht voor was. Wat vaak gebeurt, is dat dit gevoel verandert, zachter wordt of verdwijnt. Zo kan een grote, zwarte en zware kei in je borstkast lichter van kleur worden, een zachtere structuur krijgen, van temperatuur veranderen, verschuiven van plek en kleiner worden. Zo kunnen er ineens tranen over je wangen stromen waarvan je niet wist dat je ze in je had. Je lichaam kan gaan trillen, koud worden of juist heel warm, terwijl het alsnog verwerkt wat vastzat. Het resultaat van dit proces van interoceptie, het naar binnen gaan met je aandacht, het benoemen van de felt sense, is steevast een rustiger gevoel en meer verbondenheid met jezelf. Mocht je interesse hebben, ik begeleid je graag bij een reis naar je binnenwereld. Bekijk ook even dit filmpje van Peter Levine over felt sense .